Bæði líkamlega virkar samgöngur og samsetning matar

Áhuaverð frétt en því miður eins og svo eft er farið allt of grunnt í málin.

Breytingin í orku sem fer í samgöngur, frá 1980 snýst að sjálfsögðu minnst um það að þyngri likamar krefjast meiri orku ( eða eins og fréttinn er sett upp eldsneyti ) til að fara á milli staða. 

Þetta snýst að mínu frekar um :  

• Minna er gengið og hjólað nú en fyrir um 30 árum
• Meira / fleiri kílómetrar er ekið
• Samfélagsþróun í formi útþenslu byggðar hefur ýtt undir því að meira sé keryrt
• Að notendur bíla greiða ekki  það sem notkunin í raun kostar fyrir samfélaginu. Skýrasta dæmið eru gjaldfrjáls eða niðurgreidd og skattfrjáls bílastæði
• Stærri og þyngri bílar, sérstaklega undanfarin 10 ár

Þegar kemur að matnum, þá er það ekki þannig að magnið sé það eina.  Nei þvert á móti vitum við að kjötneysla vegi mun þyngra í eyðslu á auðlindum og losun gróðurhúsalofttegunda en neysla á kartöflum, korni, hrísgrjónum og grænmeti.  Og við vitum að kjötnerysla hafi aukist griðarlega síðustu 30 árin. 

Svo segja sumir að fólksfjölgun sé hinn eiginlegi vandi.  Það er ekki rétt, því við í hinum vestræna heimi stöndum fyrir miklu meira mengun og losun gróðurhúslofttegunda en þeir fátækju.   En folksfjölgun er samt mikill vandi við hlið neyslu okkar sem eru  rík (miðað við meðaltöl í heiminum).  Og þeir sem ganga gegn fræðslu og dreifingu smokka og annarra getnaðarvarna og ekki síður þeir sem "gleyma" að styðja sjálfstæði og menntun fátækra kvenna bera þunga ábyrgð í þessum efnum.

(2009-04-23 : Leiðrétti nokkrar málfarsvilliur)

Lifnaðarhættir áttunda áratugarins til bjargar jörðinni?

Ný föt keisarans : Svifryksmæling á hættuminna rykið

Ég er hræddur um að þarna sé verið að mæla eins og í Reykjavík, í grófara enda fínna svifryksins.

Erlendis er farið að tala meir og meir um rykögn minna en 2,5 mikrómetri ( Einn mikrómeter er einn þúsundasti af millimetri )  og jafnvel minna en 1 mikrómetri, en hér á landi og viða erlendis þykjast menn ekki hafa efni á að mæla annað en með "ódýrustu" mælarnir og miða við 10 mikrómeter.  Þetta ræðst að sjálfsögðu af því að reglugerð sem við höfum frá ESB miði enn sem komið er við 10 mikrómetri.  Enn finna rykið er það sem er hættulegast þar sem það berst lengt niður í lungun.  Og það hefur sennilega önnur samsetning en aðeins grófari rykið, sem, sérstaklega ef miðað sé við vigt er samsett mikið til að vegryki. Finna rykið er að mér skilst að meiru leyti ryk sem tengist útblástur dísilvéla ( og bensínvéla )

Já rykið er hættulegt, en ekki það hættulegt að frískt fólk þurfi að halda sér kyrru fyrir. Maður hefur séð fjölmiðlar benda fólki á að passa sig á rykinu. ( Sem sagt fólk en ekki bílstjórar né farþegar :-)   Miklu mun nær væri að minnka framleiðslu ryksins með því að draga úr umferðarmagni  og umferðarhraða bifreiða og annarra vélknúinna ökutækja.  Og þá sérstaklega stór dísilknúin ökutæki með vanstillta véla og án sótsíubúnaði.

Sumir lifa í þeirri trú að maður sé óhultur fyrir svifrykinu í bílum, en þetta er nánast öfugt farið. Rykið safnast upp innan í bílunum, sést á áklæði og annað yfirborð. Fjöldi rannsókna sýna að þeir sem ferðast um í bílum séu ekki í minna hættu en þeir sem hjóla eða ganga í sömu borg.  Það er samt stór munur á bílstjórum og farþegum og þeir sem kjósa heilbrigðum samgöngumátum : Það er alveg skýrt að þeir sem menga, hvort sem það er með útblæstri (að vetri sem sumar ) eða nagladekk bera ábyrgð áhættumesta svifrykinu.  

Gangandi og hjólreiðamenn gera sitt til að draga úr framleiðslu á svifryki ( og önnur mengun )  en þurfa samt að bera byrði svifryks.  Ef þetta er ekki ósanngjarnt þá veit ekki ég.

P.S. Eitt sem sem gangandi og hjólandi hjálpa enn meir til með og vegur þyngri en bæði bilslys og svifryk er að draga úr hreyfingarleysi.  Hreyfingarleysi er að verða eitt allra stærsta lýðheilsuvandamálið í hinum vestrænum heimi eftir reykingum. (Samkvæmt Alþjóða heilbrigðismálastofnuninni )

Í eftirfarandi  greinum er hægt að finna tengla í rannsóknir um þessi efni :

http://en.wikipedia.org/wiki/Diesel_Particulate_Matter

http://en.wikipedia.org/wiki/Particulate#Health_effects

P.S.

Ef einhver hefur betri efni að benda á væri ég þakklátur, en ef einhver segir að Wikipedia sé drasl, án þess að benda á betra efni þá getur sá hinn sami átt sig :-)  Þekkt rannsókn sýndi fram á að Wikipedia var ef eitthvað nákvæmara og betra uppfært en önnur sambærileg uppfléttirit.  Ég hef lesið um svifryk í ýmsum greinum, í vísindatímaritum og öðrum stöðum en hef þá ekki við hendinni núna...

Akureyri: svifryk oft yfir mörkum