Hjólum úti - mun heilbrigðara á allan máta

Þessi frétt mbl.is um tölvuleiki tengda við þrekhjól fyrir börn hafa gefið mörgum tilefni til að legga orð í belg.

Mín fyrsti viðbrögð er að eithvað hljóti að vera að hjá okkur þegar þetta er boðið sem lausn. Börnin eru ekki úti að leika sér lengur, og við fullorðnum erum að gera sífelt erfiðara fyrir þá.  Í mörgum skólum er ekki leyft að hjóla til skólans. Foreldrar aka börnin sín, út af tímaleysi og vegna þess að þeir eru hræddir um að börnin verða fyri bíl við skólann eða a leiðinni í tómstundir ! 

Ég er sammála  Katrínu varðandi að hollusta og hreyfing sé aðalmálið.  Einhæft og stöðugt tal sem túlkast í þeirri átt að allir þurfa að vera mjóir  og að vera aðeins yfir meðal- eða staðalþyngd sé skelfilegt. Rangt mataræði og lítill eða röng hreyfing eru hins vegar skelfilegar  þegar þetta grípur um sig eins og faraldur. Þessi faraldur, sem kallast offitufaraldurinn, drepur að sögn 300.000 bandaríkjamanna fyrir aldur fram, en bílslýsin sem eru mjög skæð þarlendis drepa 40.000 manns árlega.

Nýleg sýndi rannsókn birt í British Medical Journal fram á að einstaklingar sem voru talin þjáíst af offitu  sem voru gerða  að hreyfa sér  mátulega  og daglega, urðu heilbrigðari.  Kemur ekki á óvart, en aðalariðið var að heilbrigði  þeirra batnaði marktækt, þó að BMI stuðulinn breyttist ekki mikið.  Man ekki allveg hvort miðjumál var líka athugað.  En að sjálfsögðu skiptir fitinn máli, og sérstaklega þegar fólk er orðið eins feitt og maður sér á myndum frá BNA. 

En er ekki málið það að umhverfi barnanna (og okkar fullorðinna) sé allt of lítið hvetjandi fyrir hreyfingu ?   Börnin eru í miklu minna mæli úti að leika sér miðað við þegar við ólumst upp, eða jafnvel bara fyrir 10-15 árum.  Foreldrar hafa áhyggjur af ymsum hættum "þarna úti", að mestu með röngu.  Látum börnin hjóla úti og gerum umhverfið þannig að það sé hvetjandi. Lækkum hámarkshraða bíla í 30km/klst, nema á fáum stofnæðum.  Og notum hreyfingu , til dæmis á reiðhjólum, sem hluti af kennslunni.  Hugmyndir  um svoleiðis aðferðir má lesa um á umferd.is - Reiðhjól og fjölgreindir .

En svo snýst þetta líka um fyrirmyndir. Við ættum ekki að leggja þetta vandamál bara á herðar  krakka, heldur sýna að við fullorðna fólkið gerum það sem við viljum að krakkarnir gera. WHO og margir aðrir hafa sagt að hver og einn fullorðinn þarf að hreyfa sér hóflega 30 mínútur á dag. Krakkar þurfa amk klukkustund, að mig minnir.

Hreyfum við okkur 30 mínútur á dag ?  Jafnvel þo talin séu með skúringar, að laba upp tröppur og garðvinna ?

Að hjóla til vinnu eða í öðrum erindum er frábær leið til þess að tryggja sér  hóflega hreyfingu samofin daglegu lífi.  Ekki allir geta þetta, en mun fleiri en gera það.  Rannsóknir hafa leitt líkur á því að hjólreiðar séu meðal heilbrigðustu líkamsræktin sem völ er á og þeir sem hjóla daglea lífa lengur og lífa heilbrigðari lífi. Sjá rannsóknir Lars Bo Andersen, og samstarfsmanna frá árinu 2000, "All cause mortality ... cycling to work.."

 

„Gáfnahjól“ til höfuðs offitu barna

En hjólreiðamenn lifa 10 árum lengur ?

Sumir hafa lengi haldið því fram að hjólreiðamenn lifi 10 árum lengur en þeir sem hreyfa sér lítið og í staðin aka um á bil. 

Til dæmis í greininni "Why commute by bicycle" 

Þannig að ef þetta er rétt eða nærri því rétt,  er málið miklu frekar að  hvetja til hjólreiða en til þess að fólk næli sér í Nóbelsverðalun.  Það er líka spurning um hvað sé raunhæfast að geta áorkað, að hreyfa sér 30 mín á dag, eða ná sér í  nóbelsverðlaun...

Nú hef ég reyndar ekki fundið út á hverju þessar fullyrðingar um að hjólreiðamenn lifa 10 árum lengur byggja, en það eru til fjöldi rannsókna sem virðist vera af góðum gæðum, sem benda sterkelega til þess að dánarlíkur séu minni hjá hjólreiðamönnum.

Kíkið á

• All-cause mortality associated with physical activity during leisure time, work, sports, and cycling to work. eftir Andersen et al í Arch Intern Med árið 2000.

• CBA of Cycling   TemaNord (2005)

 

Andersen og félagar voru aðp fylgjast með hátt í 30.000 manns yfir 14 ár og fundu að þeir sem hjóluðu 5 daga í vikuna að öllu jöfnu, svona 20-40 mínútur á dag, hefðu 30% minni líkur á að deyja á tímabílinu en þeim sem gerðu það ekki.  Líka á milli fólks sem sem stunduðu íþróttir eða fóru reglulega  "í ræktina"  hafði "daglegar"  hjólreiðar þessi griðarlegi jákvæði áhrif.

Kjartan Sælensminde sem vitnað er í í "CBA of Cycling"  fann það út að menn sem byrja að hjóla  til vinnu eða skóla spara samfélaginu samtals um 300.000 ISK á ári, og var það varlega áætlað.  

Svona  í lokin, bara til að hafa það á hreinu :  Að sjálfsögðu mæli ég með að þjálfa bæði heila og vöðva...    :-)

 

Nóbelsverðlaunahafar langlífari

Aftenposten.no: Fjárlög heilbrigðismála óheilbrigð

Á vefsíðu norska hjólreiðasamtakanna, Syklistenes Landsforening , fann ég tilvísun í grein sem Aftenposten hefur verðlaunað og fjallar um hversu skakkar áherslurnar séu í heilbrigðismálum.  Um það bil 100 sinnum meira er eytt í að lækna þá sjúku en að fyrirbyggja sjúkdóm, segir í greininni. Fjárlögin er ekki heilbrigðisfjárlög, heldur veikindafjárlög. 

Greinahöfundur bendir á að það þurfi til dæmis að eyða mun meiri fé í að gera fólki auðveldara eða yfirhöfuð kleift að stunda heilbrigðar og sjálfbærar samgöngur.

Hér er krækja í  greininni :  Sykmeld helsebudsjettet! , eftir Øyvind Marstein, háskólanema í   Heimspeki.

Fjöldi ransókna sýna að bætt aðgengi til að hjóla og ganga til samgangna sé mjög arðbært fyrir samfélögum. Sjá til dæmis CBA of Cycling, samantektaskýrsla gerð fyrir norræna ráðheranefndinni ( Nordic Council).  

Lélegt aðgengi komi niður á hreyfingu fátækra barna

Í frétt mbl.is undir fyrirsögninni "Fátækustu börnin hreyfa sig minna en önnur börn"  segir m.a. 

" Börn sem búa við fátækt á Íslandi hreyfa sig minna en önnur börn, borða sjaldnar hollan mat og eru líklegri til að vera of þung og feit samkvæmt niðurstöðum sem fengist hafa úr hluta rannsóknarinnar Heilsa og lífskjör skólanema. Rannsóknin er hluti fjölþjóðlegrar samanburðarrannsóknar 40 landa.  "

Flestir hugsa þá eflaust um að hluti af skýringunni kunni að vera að það kosti of mikið að taka þátt í íþróttastarfi, og svo bendir Lýðheilsustöð á aukin hreyfing í skólanum sem leið til úrbótar. 

Þetta er bæði gott og gilt.  En það sem virðist gleymast er tækifæri til þess að nota samgöngur sem tækifæri til hreyfings.   Þá getur verið að krafan um skutl í íþróttir sé hemlandi fyrir þáttöku. 

Umferðin svo þung á liðnum 10 - 20 árum og mikill áherslu lögð á að umferð bíla sé sem greiðast.  Það sjónarmið er tekið fram yfir greiðfærni fyrir gangandi og hjólandi. Nýleg dæmi eru gangbrautarljós við Suðurlandsbraut sem núna virðast tengdar grænni bylgju fyrir bíla. Áður fyrr gátu menn þryst á hnapp og fengu grænt ljós, til dæmis við hotel Nordica, nánast strax. Undantekningin var ef það var nýlega búið að gefa grænt fyrir gangandi ( og hjólandi etfir atvikum).

Míslægu gatnamótin og breikkun hraðbrauta í þettbyli greiða fyrir samgöngur bíla ( þangað til stíflast aftur), en hamlar för þeirra sem velja eða þurfa að treysta á sjálfbærri samgöngumáta.

Bretinn  Harry Rutter hefur skrifað skýrslur fyrir WHO og fjallar meðal annars um hvernig aukin bílaumferð og lélegt aðgengi til að ganga eða hjóla frá A til B  kemur meiri niður á fátæku börnin, meðal annars út frá búsetu í "ódýr" hverfi með mikla og þunga umferð.