Svifryksmengun fækkar lifdögum meira en umferðarslys

Ágætt að halda til haga að talið um svifryksmengun sé ekkert væl.

Í grein mbl frá því í fyrra (sjá neðar)  er svolítið látið skina í gegn að aðalvandamálið sé nagladekk. Nagladekkin skipta örugglega miklu máli, en ekki má gleyma sót og tjara úr bifreiðum sem bætast við SOx og NOx og VOC ofl.  Ögnin eru kannski minni og þess vegna hættulegri og efnafræðilega virkari. Að magnið af rykið ( í tonnum) tengist nagladekkjum eða söltun, þyðir ekki nauðsynlega að af þeim stafi mesti hættan.  Orsökin á því að vandin sæe mestur að vetri til getur verið a) að þá skapast þannig veðsuskilyrði að mengunin haldist kyrr, og b) kundinn gerir fólki með astma og álíka hvilla erfiðara fyrir.

Á föstudag verður  fjallað um svifryk í Stofnun Ara Fróða. 

Hvenær: Föstudaginn 2. febrúar 2007 kl. 12:15 - 13:30
Hvar: Í fundarsal Tæknigarðs, sem er á bak við Háskólabíó.

Note to self : Synd að geta ekki mætt..

Svifryk hættulegra en umferðin í Stokkhólmi

En hjólreiðamenn lifa 10 árum lengur ?

Sumir hafa lengi haldið því fram að hjólreiðamenn lifi 10 árum lengur en þeir sem hreyfa sér lítið og í staðin aka um á bil. 

Til dæmis í greininni "Why commute by bicycle" 

Þannig að ef þetta er rétt eða nærri því rétt,  er málið miklu frekar að  hvetja til hjólreiða en til þess að fólk næli sér í Nóbelsverðalun.  Það er líka spurning um hvað sé raunhæfast að geta áorkað, að hreyfa sér 30 mín á dag, eða ná sér í  nóbelsverðlaun...

Nú hef ég reyndar ekki fundið út á hverju þessar fullyrðingar um að hjólreiðamenn lifa 10 árum lengur byggja, en það eru til fjöldi rannsókna sem virðist vera af góðum gæðum, sem benda sterkelega til þess að dánarlíkur séu minni hjá hjólreiðamönnum.

Kíkið á

• All-cause mortality associated with physical activity during leisure time, work, sports, and cycling to work. eftir Andersen et al í Arch Intern Med árið 2000.

• CBA of Cycling   TemaNord (2005)

 

Andersen og félagar voru aðp fylgjast með hátt í 30.000 manns yfir 14 ár og fundu að þeir sem hjóluðu 5 daga í vikuna að öllu jöfnu, svona 20-40 mínútur á dag, hefðu 30% minni líkur á að deyja á tímabílinu en þeim sem gerðu það ekki.  Líka á milli fólks sem sem stunduðu íþróttir eða fóru reglulega  "í ræktina"  hafði "daglegar"  hjólreiðar þessi griðarlegi jákvæði áhrif.

Kjartan Sælensminde sem vitnað er í í "CBA of Cycling"  fann það út að menn sem byrja að hjóla  til vinnu eða skóla spara samfélaginu samtals um 300.000 ISK á ári, og var það varlega áætlað.  

Svona  í lokin, bara til að hafa það á hreinu :  Að sjálfsögðu mæli ég með að þjálfa bæði heila og vöðva...    :-)

 

Nóbelsverðlaunahafar langlífari

Aftenposten.no: Fjárlög heilbrigðismála óheilbrigð

Á vefsíðu norska hjólreiðasamtakanna, Syklistenes Landsforening , fann ég tilvísun í grein sem Aftenposten hefur verðlaunað og fjallar um hversu skakkar áherslurnar séu í heilbrigðismálum.  Um það bil 100 sinnum meira er eytt í að lækna þá sjúku en að fyrirbyggja sjúkdóm, segir í greininni. Fjárlögin er ekki heilbrigðisfjárlög, heldur veikindafjárlög. 

Greinahöfundur bendir á að það þurfi til dæmis að eyða mun meiri fé í að gera fólki auðveldara eða yfirhöfuð kleift að stunda heilbrigðar og sjálfbærar samgöngur.

Hér er krækja í  greininni :  Sykmeld helsebudsjettet! , eftir Øyvind Marstein, háskólanema í   Heimspeki.

Fjöldi ransókna sýna að bætt aðgengi til að hjóla og ganga til samgangna sé mjög arðbært fyrir samfélögum. Sjá til dæmis CBA of Cycling, samantektaskýrsla gerð fyrir norræna ráðheranefndinni ( Nordic Council).  

Lélegt aðgengi komi niður á hreyfingu fátækra barna

Í frétt mbl.is undir fyrirsögninni "Fátækustu börnin hreyfa sig minna en önnur börn"  segir m.a. 

" Börn sem búa við fátækt á Íslandi hreyfa sig minna en önnur börn, borða sjaldnar hollan mat og eru líklegri til að vera of þung og feit samkvæmt niðurstöðum sem fengist hafa úr hluta rannsóknarinnar Heilsa og lífskjör skólanema. Rannsóknin er hluti fjölþjóðlegrar samanburðarrannsóknar 40 landa.  "

Flestir hugsa þá eflaust um að hluti af skýringunni kunni að vera að það kosti of mikið að taka þátt í íþróttastarfi, og svo bendir Lýðheilsustöð á aukin hreyfing í skólanum sem leið til úrbótar. 

Þetta er bæði gott og gilt.  En það sem virðist gleymast er tækifæri til þess að nota samgöngur sem tækifæri til hreyfings.   Þá getur verið að krafan um skutl í íþróttir sé hemlandi fyrir þáttöku. 

Umferðin svo þung á liðnum 10 - 20 árum og mikill áherslu lögð á að umferð bíla sé sem greiðast.  Það sjónarmið er tekið fram yfir greiðfærni fyrir gangandi og hjólandi. Nýleg dæmi eru gangbrautarljós við Suðurlandsbraut sem núna virðast tengdar grænni bylgju fyrir bíla. Áður fyrr gátu menn þryst á hnapp og fengu grænt ljós, til dæmis við hotel Nordica, nánast strax. Undantekningin var ef það var nýlega búið að gefa grænt fyrir gangandi ( og hjólandi etfir atvikum).

Míslægu gatnamótin og breikkun hraðbrauta í þettbyli greiða fyrir samgöngur bíla ( þangað til stíflast aftur), en hamlar för þeirra sem velja eða þurfa að treysta á sjálfbærri samgöngumáta.

Bretinn  Harry Rutter hefur skrifað skýrslur fyrir WHO og fjallar meðal annars um hvernig aukin bílaumferð og lélegt aðgengi til að ganga eða hjóla frá A til B  kemur meiri niður á fátæku börnin, meðal annars út frá búsetu í "ódýr" hverfi með mikla og þunga umferð.

Mæli með þessu. Google myndband um hjólreiðar

Þetta verður stýsta blogg mitt hingað til.
Fólk með áhuga á samgöngumál ættu að kynna sér umræðu um hjólreiðar. 

Hér er krækja í Google myndband með viðtölum frá hjólaráðstefnunni Velo-City ráðstefnunni 2005 í  Dublin.

Undirritaðan tók þátt á Velo-City, og kann Landssamtök hjólreiðamanna Reykjavíkurborg bestu þakkir fyrir styrkinn !

 

Robinson hvetur til sátta í hjálmadeilunni

Ég skrifaði færslu um vísindi og hjólahjálma fyrir nokkru, í tilefni þess að börn voru gefin hjálma.

http://mortenl.blog.is/blog/mortenl/entry/10779

Síðan  þá er búið að skipuleggja alþjóðleg  málstofu um reiðhjólahjálma og vísindaleg rök um gildi þess að banna menn að hjóla án hjálma.  Rökin um hjólabann án hjálms hefur líka áhrif á rökfærslu fyrir því að  segja fólki, þar með talið börn og foreldrar að það sé fásinni að hjóla án hjálms.

Málstofan verður haldin sem hluti af hjóla-ráðstefnunni Velo-City 2007, sem verður  haldin í München, í suður-Þýskalandi 12.-15. júni  nk.   ( www.velo-city2007.com )

Nýjasti greinin sem ég hef séð um þetta, er eftir Dorothy Robinson sem kemur á málstofuna, alla leið fra Ástralíu.  Krækja í greinina er hér :  Bicycle helmet legislation: Can we reach a consensus?

Svo vantar að geta sett "tög" í þetta bloggkerfi, svo ég bæti smá inn hér :
Tag: reiðhjólahjálmur hjólreiðahjálmur hjólahjálmur hjálmur hjálmaskylda

Hallærislegt að virða hámarkshraða ?

Nú veit ég ekki fyrir visst um tildrög þessara slysa um síðustu helgi, en sérfræðingar virðist bera saman um að það sé fyrst og fremst hraðinn sem drepur. Beltin bjarga bílstjóra og farþega, en ekki ef hraðinn er mikill. 

Þar að auki hjálpa bílbeltinn lítið ef þú skellir saman við flutningabíl eða  jeppa / stóran pallbíl og hjálpar auðvitað ekki vegfarendur í öðrum bílum, eða þá sem eru ekki á bílum.

Af hverju er þá eins og manni finnst að viðhorfið meðal ökumanna sé að hallærislegt sé að virða hámarkshraða og aka eftir ástæðum sem og að hafa nægt bil á milli bíla ? 

Af hverju liggur mönnum svona mikið á ? Og af hverju taka þeir ekki mið af því að þeir séu að ferðast á tækjum sem drepa tugir manna og slasa miklu, miklu fleiri ár hvert ? 

Af hverju eru menn  í afneitun ?   

Er tími kominn til að sett sé viðvörun frá Landlækni neðst á bílaauglýsingum ?

Hvað getum við gert til að stemma stígum við þessum límlestingum ?
Við virðumst vera á réttri leið varðandi reykingar.  (Og þá væntanlega varðandi dauðsföll vegna reykinga ?).  Er eitthvað að læra þar ?   Það virðist ekki lengur vera álitað eins svalt að reykja. Hvenær verður minna svalt að keyra of hratt og ógætilegt ?

Ekki skýr ávinningur af áherlsu á hjólreiðahjálmum

Það er viðtekinn sannindi og í samræmi við heilbrigða skynsemi að það bæti öryggi barna ( og annarra ) að nota hjálma þegar þeir eru úti að hjóla, á línuskautum og á hestbaki.  

En nýlega hefur komið fram athyglisverðar rannsóknir og mat á vísindaskyrslur sem hafa tekið fyrir hversu mikið það hjálpar hjólreiðamenn og lýðheilsu að leggja áherslu á hjálmanotkun.  "Hjálmamálið" hefur reyndar verið umdeilt meðal tölfræðinga, lækna og hjólreiðasamtaka í meira en áratug. 

Hjálmamálið er ótrúlega erfitt mál því menn eru gjarnan mjög fastir í sinni sannfæringu.  Ég hélt að ég væri með fremur opnum huga almennt,  gagnrýnin á viðteknum sannindum og hlynntur að sjá hluti í samhengi.  Samt var erfitt fyrir mig sem var sannfærður um griðarleg mikilvægi hjálma að viðurkenna að þeir sem voru á öðru máli ætti að  taka alvarlega.

Ekki skal ég halda fram að endanleg niðurstaða sé komin í þessu máli, en þeir sem hafa áhuga á heilsumál og hjólreiðar, ættu að þekkja til  umræðuna  á meðal visindamana á þessu sviði.  

Ástæðan fyrir því að ég fór að skoða málin, var sú að Samband Íslenskrar tryggingafélaga lagði til skyldunotkun  hjálma fyrir alla  hjólreiðamenn.  Í dag er hjálmaskylda fyir börnum yngri en 15 ára. Lögin hefur að manni skilst ekki aukið hjálmanotkun, og það er ástæðan fyrir því að Kiwanis vilja leggja hönd á plóg, sem er loftsvert, út frá vitneskjunni sem þeir hafa. (Sjá frétt mbl.is, vitnað í hér að neðan)

En þegar það kom til tals að skylda alla til að nota hjálma við hjólreiðar,  þótti mér nauðsýnlegt að skoða bestu tiltæk rök með og á móti. Þetta var hrein og klár skylda mín sem fulltrúi hjólreiðamanna í Umferðarráði, þar sem þetta kom til umsagnar.

Óháð hver endanleg niðurstaða verði, finnst mér  rétt að þung rökin sem eru færð í mörkin á móti skyldunotkun hjálma komi fram.  Franskur heimspekingur  ( Voltaire, eða samstarskona hans ?)  sagði  að þó að hann væri ósammála einstaklingi vildi hann verja rétt hans til að koma  skoðanir sínar  á framfæri.   Reyndar eru rökin um hjálmana og sérsaklega um hjálmskyldu  mjög margvísleg.   Sum rökin gilda líka  um hvernig hjálmar  eru "ofseldir" sem lausn á  vandamáli sem er látið lita út fyrir að vera mun alvarlegra en það er í raun.  

Rökin á móti hjálmaskyldu sem að margra mati vegur þyngst, er  reynslan og tölfræðin frá löndum þar sem skyrar breytingar hafa verið á fjöldi þeirra sem nota hjálma.  Þessi tölfræði má túlka þannig að hjálmar  gera mun minni gagn en halda mætti.  Þetta er sagt vera niðurstöður nákvæmrar  athugana í Ástralíu, Nýja Sjálandi, Bretlandi og nokkur fylki Kanada. Reyndar er heildaráhrifin á lýðheilsu sögð snúast í stór og neikvæð áhrif ef tekið er tillit til  þess að fólk, og þá sérstaklega unglingar, hætta að hjóla í kjölfar hjálmaskyldu.

Ástæðuna fyrir því að menn hætta að hjóla þegar hjálmaskylda er sett á, getur verið  margvísleg, en það er ekki aðalmálið, heldur að það gerist.  En auk þess sem menn hugsa oftast um, getur hér verið um að ræða veruleg óþægindi, "vesen"  og að áhersla á hjálma gefur þá mynd af hjólreiðaum að þeir séu sérstaklega hættulegar og þannig hræða mönnum frá hjólunum. 

 

Það eru til margar vefsíður og fræðigreinar um efnið, en ég vil sérstaklega benda á :

 

"BMJ (British Medical Journal) focuses on uncertainties about helmets

Do enforced bicycle helmet laws improve public health?

http://cyclehelmets.org/mf.html?1171

Á síðunni eru samantekt úr tveimum greinun, frá fremstu sérfræðingar sem hafa fundið jákvæð og neikvæð áhrif af hjálmaskyldu.  Þeir sem eru jákvæðir í garð hjálmaskyldu virðist þó vera sammála um að hjálmaskylda hafi og geti fækkað tölu hjólreiðamanna umtalsvert.  Margir eru á því að ofuráhersla á því að fjalla um "nauðsýn" hjólreiðahjálma virki á svipaðan hátt, á meðan margt annað mundi bæta öryggi hjólreiðamanna mun meira og skilvirkari.

 

"4 UK reports find little evidence of helmet effectiveness"

 http://cyclehelmets.org/mf.html?1155

Af þessum fjórum vil ég sérstaklega nefna skýrslu eftir  Tim Gill skrifuð fyrir National Children's Bureau, á Bretlandi 

Cycling and children and young people: a review  Gill T. National Children's Bureau, 2005. ISBN 1-904787-62-2

 Hann fer yfir margs konar visindaskyrslur og skoðar áhrif aðgerða stjórnvalda, og finnur stuðning fyrir því að það væri hagur okkur allra ef börn væru meiri út að leika sér. Frelsi barna aukist til muna með reiðhjólum, sem stækkar reynsluheim þeirra og færni.  En margir foreldrar og aðrir eru hræddir um að hjólreiðar séu hættulegar, sem hann finnur ekki stuðning  fyrir.  Hann vill að börnum séu gefin aukin tækifæri til hjólreiða og hætt að tala eins og það sé sérstaklega hættulegt.  Höfuðmeiðsl eru til dæmis ekki neitt sérstaklega tengt hjólreiðum. Hann tekur fyrir visindaskyrslur um hjálma, og niðurstaða hans er að gagnsemi hjálma  fyrir lyðheilsu, og sérstaklega dulin skilaboð um að hjólreiðar séu sérstaklega hættulegar halda ekki vatni.  Hann notar sjálfur hjálm og vill að börnin sín noti hjálm, en það er eitthvað sem yfirvöld og liknarfélög ekki hafa visindalegan grundvöll til að  halda fram sem mikilvægan hlut í lyðheilsumálum, frekar þvert á móti.

Ef einhver hefur góð rök í umræðunni, væri ekki vitlaust að bæta því við Wikipedia-greinar sem til eru  um efnið. 

Hjóladagur í Árborg

Lækkum útblæstri á morgun og græðum feitt !

Það gefur  ákveðna von að hnattrænn hlýnun  sé núna rædd oftar, tekin alvarlegra en fyrr, lausnir rannsakaðar og að forseti Íslands sé í forsvari fyrir átaki í þessa veru.  Enda kominn tími til. Það var í rauninni nógu ljóst  þegar fyrir 20 árum síðan að það þyrfti að grípa í taumanna. Gróðurhúsaáhrifin eru ekkert grín.

Vissulega er ennþá rík þörf  fyrir að halda áfram að rannsaka bæði  veðurfarslíkön, hvernig tegundir af skýjum, svifryki í háloftunum,  bráðnun jökla ásamt hafíss  virka á heildina.  Og við þurfum tæknilegar lausnir sem til dæmis tæki sem nýta orkuna betur, hreinni orkugjafar og orkuberar.  

En það er svo margt sem við getum framkvæmt nú þegar.  Það eru til margs konar lausnir sem við ekki þurfum að biða mörg ár eftir að verða tilbúnir til notkunar.  Það einfaldasta er að nýta tækin og tæknin sem við eigum þegar, skýnsamlegra.Til dæmis, eins og bent hefur verið á, þá mundi það spara lauslega eins mikið rafmagn og Belgar nota, ef Bandaríkjamenn mundi slökkva á sjónvörpin, en ekki láta þá standa í "stand by" yfir nóttu, og fram að kvöld.  Orkusparnaður er ódýrasti, fljótlegasti, einfaldasti og umhverfisvænsti mátin að bregðast við. Jafnvel orkusparnaður með hjálp fjárfestinga í skilvirkari tækni, borgar sig oftast upp á frekar skömmum tíma.  Á Íslandi er orkan sem við notum í húsunum og að hluta til í iðnaði, tiltölulega hrein.  Þannig mætti segja að ekki  sé  svo mikið að spara hér, varðandi bein mengun, en annað gildir um samgöngurnar.

Eftirfarandi atriði mæla með aukin notkun reiðhjóla og tveimur jafnflötum, í bland við almenningssamgöngum.  Breytt ferðamunstur bjarga ekki heiminn, en geta minnkað gróðurhúsaáhrif athafna okkar verulega.   Þar að auki eru svo margar jákvæðar "hliðarverkanir" :

- Í loftslagsverkefni Landverndar var sú niðurstaða fenginn að hjólreiðar, ganga og almenningssamgöngur væri líklegir til að skila jafn mikið í hreinni minnkun útblæstri gróðurhúsalofttegunda og vetnisverkefnið á næstu 25 árin.  Ég tel það vera vanmat á hjólreiðar, en þessi niðurstaða sýnir að þetta ætti að taka alvarlega jafnvel þótt auknar hjólreiðar, ganga og strætónotkunar verði seint útflutningsvara. Hitt er annað mál, að það mundi styðja ferðaiðnaðinn, sem líka skaffar gjaldeyri.    (Spyrjið mig ef þetta er óljóst )

- Það er búið að finna upp hjólið, og tæknin hefur verið bætt töluvert undanfarin ár, varðandi þægindi og notkunarsvið reiðhjóla.  Á meðan við biðum eftir tækninýjungar á bílum, er hægt að nota það ökutæki sem nýtir orkuna best allra, sem sagt reiðhjólið.

- Jafnvel þótt bílar verða þróaðir sem bara skila vatnsgufa sem útblæstri, mun framleiðslan  á bílnum áfram menga töluvert. Yfir líftíma bíls er töluverður hluti af mengunina tengd framleiðslu og förgun.  Svo getur svo sem verið að þessi nýi vetnistækni og aðrar tæknilegar lausnir feli í sér vandamál sem við sjáum ekki enn fyrir. Sumir hafa velt vöngum yfir áhrif þess á háloftunum þegar fari að leka út mikið af vetni. 

- Flestar ferðir í þéttbýli eru frekar stuttar. Í Reykjavík hefur verið reiknað út af verkfræðistofunni Hönnun, að meðallengd ferða er um 3 km.

- Ferðir að lengd 3 km  eru nógu stuttar til þess að  að margir geta labbað eða hjólað vegalengdin. Margir sem  hafa tekið þátt í "Hjólað í vinnuna", og jafnvel þeir sem hafa hjólað hringinn í kringum landið í góðgerðarskyni, segja "Þetta var nú miklu minna mál en ég hélt".  Og venjuleg útivistarföt duga vel í flestum tilvikum til hjólreiða, þegar er rok  og rigning.

- Í stuttum ferðum menga bílar meira -  köld bílvél mengar margfalt meira en heit vél, og eyðir meira.

- Samkvæmt alþjóða heilbrigðisstofnun og Lýðheilsustöð þurfa menn að hreyfa sér daglega til að fyrirbyggja heilsutjóni.  Mælt er með því að menn hreyfa sér 30 mínútum í hóflegri hreyfingu, samtals yfir daginn. Hjólreiðar til samganga eru  metnar  til að vera meðal allra besta kosti í heilsurækt sem völ er á.  

- Talað er um aukandi útgjöld í heilsugeiranum. Fyrirbyggjandi, dagleg og hófleg heilsurækt er besta leiðin til að spara í heilsukerfinu. Fjölda rannsókna  benda til þess að þeir sem hjóla daglega lifa 7 til 10 árum lengur og lifa heilbrigðara lifi. Þeir spara samfélaginu að minnstu kosti  100.000 ISK á ári, aðallega vegna útgjalda í heilsugeiranum, en líka vegna fækkunar veikindadaga. 

- Ef fleiri labba og hjóla, batnar umferðaröryggi.  Hvort viltu verða fyrir - hjólreiðamann eða Hummer ?  Alþjóðlegir rannsóknir benda líka til þess að fyrir hjólreiðamenn í umferðinni  er hættan   mun minni en hefur verið talið, jafnvel minna en hættan tengd því að vera á bíl í sumum löndum, og ég er ekki bara að tala um Danmörk eða Holland.  

- Hjólreiðamen og gangandi ekki eins hætt af mengun bíla og bílstjórar og farþegar.  Sumir  setja fyrir sér að nota sjálfbærar samgöngur því þeir halda að mengunin sé svo mikill. Mælingar sýna að mengun í bílum sé oft meiri en í loftinu sem gangandi og hjólandi draga að sér, enda er loftinntakið nálægt útblæstri bíla á undan.

- Fyrst kostir aukinnar hjólreiðar og göngu til samganga eru svo miklar væri kjörið fyrir stjórnvöld að sýna að þeim er alvara í því að hvetja þá sem vilja, til dáða.  Hér stórvanta ennþá þægilegar  og öruggar tengingar á milli nágrannasveitafélaga og bæjarhluta, aðstæður á vinnustöðum, jafnrétti í bílastyrkjum, skattamálum og margt fleira. Athugun í Noregi syndi að framkvæmdir fyrir gangandi og hjólandi mundi  borga  sér allt að fjórtánfalt miðað við kostnað. 

- Ekki geta allir labbað eða hjólað, það er visst.  En ef aðgengi til samgangna og hvatningur eru til staðar, sýna dæmin frá til dæmis Oulu í norður-Finnlandi og Þrándheimi í Noregi að mun fleiri geta og vilja en menn hafa haldið.  Í Þrándheimi eru kaldari vetur og brattari brekkur en á höfuðborgarsvæðinu hér, en 12% ferða eru farnar á reiðhjóli.  Í Oulu er mun kaldari en hér á veturna  og ansi vindasamt, en hlutdeild hjólandi er 25% yfir árinu, og minnkar bara í um þriðjung um hávetur miðað við sumrin, enda eru þeir duglegir að ryðja snjó vel og snemma, og sýna í verki að hjólreiðar eiga virðingu og aðgengi skilið, ekkert síður en aðrar ferðamátar. Í Reykjavík eru ekki til tölur fyrir hlutdeild hjólreiða á sumri til, en seint í fyrra haust mældist hjólreiðar til að vera 2,6% ferða, en  1%  um hávetur árið 2002.  Hjólreiðar alein eru því á svípuðu róli og strætó, en töluvert fleiri ferðir eru farnir labbandi en á strætó. Tækifærin á höfuðborgarsvæðinu og í mörgum þéttbýliskjörnum ættu að vera mjög góð til að auka hjólreiðar í um 10-15% því hér eru svo stórt hlutfall ferða stuttir.

- Það er að verða æ ljósara að landsvæði  sé takmörkuð auðlind, ekki síst í kjörnunum á höfuðborgarsvæðinu.  Það er kominn tími til að þeir sem nota bílastæðin borgi eitthvað af kostnaðinn sem er bundinn í bílastæðum.  Sagt er að eitt venjulegt bílastæði í Reykjavík kosti 2-3 milljónir.  Menn segja gjarnan að bílaeigendur borga svo miklu meira en það sem vegirnir kosta. Þá gleymist oft að reikna inn umferðarlöggæslu, kostnað lands sem er lagt undir vegi, kostnaður sem hlýst af umferðarslysum og kostnaður sem hlýst af mengunar.  WHO hafa reiknað út að í borgum Evrópu deyja fleiri af völdum mengunar bíla en af völdum umferðarslysa.  Og fleiri deyja þegar í hinum vestrænum heimi, af sjúkdómum  sem tengjast beint hreyfingarleysis,  en af þessum fyrrgreindum tveimur þáttum til saman.  Þá vanta enn fleiri atriði í kostnaðargreiningu aukinnar umferðar, svo sem mengun og auðlindaeyðsla í öðrum hlutum lífshlaups bíls, en ég læt þessi upptalning duga hér.

- Bílastæðin eru dæmi um hvernig samkeppnisstaða bíla og sjálfbærum samgöngum hafi verið skekkt. Annað dæmi eru bílastyrkir.  Óslóarborg er núna farinn að borga starfsmönnum jafn mikið á kílómeter ef þeir fara á fund á reiðhjóli og ef þeir fara á bíl, miðað við  hóflegir vegalengdir (0,5-5 km ?). Fleiri borgir og  þjóðkirkjan  í vestur-Noregi gera eins eða betur. Mörg bresk og bandarísk fyrirtæki hafa byrjað að rukka fyrir bílastæði en styrkja annarra ferðamáta, út frá  hagkvæmnissjónarmiðum. Stundum er rukkað fyri bílastæði, en fólk fær sömu upphæð á launaseðlinum og geta sjálfir kosið. Margir kjósa að eyða ekki í bílastæði, og þá þurfa fyrirtækin ekki að byggja eða leiga rándýr viðbótarstæði. Á Bretlandi nýta fjölmörg fyrirtæki sér skattareglur sem gerir það enn arðbærara að leiga starfsmönnum reiðhjól á kostakjörum, og svo  "gefa" starfsmönnum hjólin nokkur ár seinna

- Ef fleiri hjóla og ganga, skapast vingjarnlegri borg,  þéttbýli og land. Þar að auki mundi líklega  rýmdin á vegunum batna. Og umferðin mundi líklega hægja á sér, sem mundi enn draga úr mengun, hávaða, óöryggistilfinningu og slysum. Í Óðinsvéum var gert hjólreiðaátak, men jákvæðum aðgerðum og uppákomum yfir fjögur ár, sem er stuttur tími.  Hjólreiðar jókst um 20%, umferðarslysum fækkuðu um 20% og  35 miljónir danskar spöruðust í heilbrigðiskerfinu.

E.S

Að lokum : Sorry for my bad Icelandic. Leiðrétingar og skammarbréf eru velkomin.

E.S2 Sjá líka grein mína um lauslega sama efni í Morgunblaðinu  Þriðjudaginn 4. janúar, 2005,  Bílaflotinn og umhverfið.

Hér er svo tengill í skýrslu um mögulegar aðgerðir til að minnka útblæstri frá einkabílum unnin sem hluti af loftslagsverkefni Landverndar : "Aðgerðir til að draga úr losun frá bílum. "  http://www.landvernd.is/myndir/BilarOkt2005.pdf

 

 

Samráðsþing um loftslagsbreytingar hefst í Reykjavík á morgun